Trauma is alles wat
- te veel
- te snel
- te plotseling
- te langdurig
was voor je systeem om te kunnen verwerken.
Als we een stressvolle gebeurtenis meemaken, maakt ons lichaam zich klaar om te vechten, vluchten of bevriezen. Als dat in de gegeven situatie echter niet (voldoende) mogelijk is, blijft deze geblokkeerde overlevingsenergie in ons lichaam zitten.
Als we dan ook geen mensen hebben waarmee we de situatie bespreken en die ons steun en troost kunnen bieden, kan er een trauma ontstaan.
Mensen vinden dan manieren om zo goed mogelijk om te gaan met deze ervaring, door bijvoorbeeld minder goed contact te maken met hun emoties, gevoelens en lichaam. Daardoor kunnen in de loop van de jaren allerlei klachten ontstaan die meestal niet goed begrepen worden omdat ze niet rechtstreeks te herleiden zijn naar ingrijpende gebeurtenis waarna het trauma is ontstaan.
Overlevingsmechanismen
-
Vluchten: geeft de grootste kans op ongeschonden overleven. Vluchten kan letterlijk weggaan betekenen, maar het kan ook door emotioneel weg te gaan: je terugtrekken, onbereikbaar zijn. Een verdergaande vorm hiervan is dissociatie: vluchten van jezelf en/of de situatie. Dit kan leiden tot een gevoel van vaagheid en je niet in de realiteit voelen. ook lichamelijke klachten kunnen een vorm van dissociatie zijn: je bent wég van de psychische pijn en hebt dus niet meer echt contact met jezelf.
-
Vechten: aanvallen, beschuldigen, verwijten maken of letterlijk vechten.
-
Bevriezen: het gevoel niet te kunnen bewegen, vastzitten, blackout.
-
Instorten/onderwerpen: je geeft je over aan de aanvaller of situatie. Hierbij ervaar je een gevoel van hulpeloosheid en dit kan chronisch worden als de situatie langdurig is (bv. chronische depressie). Dit overlevingsmechanisme is uiteindelijk gevaarlijk voor je: je hebt geen antennes meer voor gevaar en geen beschikking over de andere overlevingsmechanismes. Je blijft dus in de situatie zitten.
-
Pleasen en sussen: het doel is om de aanvaller niet te activeren. Je bent steeds bezig met het rustig en tevreden houden van de ander, maar je raakt het contact met je eigen gevoelens en behoeftes kwijt.
-
Hulp vragen/aanklampen: dit is een hele jonge overlevingsstrategie: "ik kan niet overleven als je me niet helpt". Er is veel wanhoop en paniek en sterke behoefte aan contact en steun. Helaas is het effect op de ander vaak tegenovergesteld: het voelt benauwend en soms zelfs bedreigend.
Normale stresscyclus
Deze overlevingsmechanismen zijn op zich gezond, als de cyclus van bedreiging --> overlevingsstrategie --> het gevaar is geweken --> het lijf kan de overlevingsenergie ontladen --> herstellen, afgemaakt kan worden.
Bij trauma's is dat echter niet het geval en blijf je reageren met één of meerdere overlevingsmechanismen, óók in situaties die voor jou als volwassen mens in een veilige situatie, niet vragen om overleving. Dat kan je leven en je relatie en sociale contacten behoorlijk negatief beïnvloeden.
Als je dat herkent in je leven, kan het zeker de moeite waard zijn om te onderzoeken of traumatherapie iets voor je is.